-Pisma iz Bugarske-
Izmedju dvije planinske kosine leži monumentalni manastir Rila, koji u istoriji Bugarske ima posebni značaj. Taj manastir je sveto mjesto i nacionalni ponos svakoga Bugara. Zahvaljujući kaludjerima kroz 10 stoljeća sačuvan je nacionalni identitet toga naroda.
Osnovan po Ivanu Rilskom, pustinjaku i monahu bio je kroz stoljeća duhovni,
kulturni i nacionalni centar Bugarske. Poslije velikog požara u 19. vijeku,
ponovo je obnovljen i danas stoji tu grandiozno kao monument enormnih
dimenzija i služi kao veliko religiozno svetište. Osim toga je i veliko
središte kulture i umjetničko nasljedje. Tu su vidljivi arhitektonski,
zanatlijski i umjetnički radovi sa divnim ikonama, mozaicima, ornamentima,
zidnim freskama i rezbarijskim radovima.Tu je historijski muzej sa nekoliko
tematskih izložbi. Tu se vidi bogata istorijska manastirska tradicija kao
izvor religije i kulture, pa zatim i opisi životnoga puta kaludjera. Divim
se ovim prekrasnim ikonama, bakrorezima, nakitu ,koji prikazuju “žitije”
svetaca kao i istoriju ovoga manastira i naroda.
Tu je i ogromna biblioteka sa starim knjigama i manuskriptima svih
slavenskih naroda.
Od 1983. g. manastir je pod zaštitom UNESCO-a, kao dio nasljedja svjetske
kulture.
Pri izlazu nalazi se i jedna srednjovjekovna Apoteka koja i danas radi.
Na mješavini makedonsko-srpskog tražim par čajeva. Stari kaludjer me upitno
posmatra, ali me je razumio.
Na zidovima crteži raznih biljaka i drveća. Pitam ga: Koje je ovo drvo na
crtežu koje me podsjeća na Pančićevu omoriku kojoj sam se divio prošle
godine u kanjonu Tare, te koliko znam po “našoj” literaturi – ona je
“endemična” na tromedji Srbije,Crne Gore i Bosne.
Pitam ga na ruskom: Što radi ovo srpsko endemično drvo na Rili?
Starac me podozrivo pogleda pa pokaza kroz prozor, pitajuci: A šta radi ono
“endemiČno” drvo na rilskim obroncima?
Gledam. Jeste to je isto drvo!
Gledam ja drvo pa zatim starca, pa se čudim!!! Tumačim da sam u školi tako
učio. Kada sam mu rekao da sam u Beogradu išao u školu, nasmijao se i
odmahnuo rukom.
“E ne čudim se da su vam istoriju lagali, ali botaniku i dendrologiju, be
– pa to nije moguće! Pa Pančić je boravio u Bugarskoj 1881. i 1883. i spavao
mjesecima u ovome manastiru istražujući prirodu i divio se tome drvetu koga
nazva “Pinus omorika,” i o tome objavi rad na njemačkom jeziku 1885.g.
“Pa, be ti i neznaš da je taj dr. Josip Pančić bio Hrvat i osnovao vam je
“Kraljevsku srpsku akademiju nauka” – 1866, čiji je i prvi predsjednik bio?”
“Znamo mi to sve, ali eto njegovi nasljednici iz one sramotne SANU – “ne
znaju” da i
u Bugarskoj postoje šume - kobojagi “vaše endemične omorike!!!!!”
“Ma be kod vas je sve nešto naopako, zamućeno izmuljano - kao zaboravljeno!
Ma kakav “Car Lazar”? Bio je to najobičniji kinez i ništa drugo! A “carica”
Milica završi svoju karijeru u bajazitovom haremu.
“Kraljević Marko - kobojagi “junačina” bio je ustvari sinja kukavica, predao
se Turcima poslije bitke i kao njihov vojnik dvije godine kasnije poginuo u
Rumuniji. Da li Ti je to poznato? Jel, beeee?
Ma be, vaši “carevi” i kraljevi” mahom pogiboše od sekiru i glogov kolac.
Ubiše ih be, sinovi i rodjaci i ta tradicija je trajala stoljećima. Samo
jedan umrije u krevetu. Pa, be, ni ne znajes da su “glogov kolac i sekira”
bili najavažniji instrumenti srpske “diplomacije” kroz stoleća reče starac,
i gromoglasno se nasmija…….
Ja se zabezeknuo i gledam popa tražeći riječi……
“Čudiš se pošto nikada nisi čuo istinu, aaaaa, i veruješ be, kao i mnoge
generacije da je to istina što si u školi učio? A, aaaaaaaa! A pošto u
stvaranju te “mitologije” podobrano učestvuje i “Srpska pravoslavna crkva”
da znaš da su to sve “sveta laganija.”
Zaprepašten stojim bez riječi i neugodno mi je. Moja žena traži da joj to
sve prevedem.
Prevodim joj, a ona kaže, da idemo dalje pošto pop želi da me vrijedja i
provocira. Izrekla je to na yiddisch - jeziku. Popa se istom sada raspali……
Prepoznao je jezik!
“Eto Vam najveće sramote. Najvećeg antisemita na Balkanu - proglasujete
svetcem!”
Čudim se. Izvan sebe sam.
Upitah: “A koji je to?“
„Vladika Nikolaj VelimiroviĆ“ – odgovori popa, ko iz topa!
Pošto o tome „svecu“ imam “podobrih saznanija” i znadoh da je u pravu,
predjoh u “protivnapad.”
„Slušaj popo, a i vi Bugari bili ste okupatori i zašto vi meni to sve
pričate?“
“E, beee, batko, a ‘ko je Srbiju oslobodio? Da nisu možda oni vaši fašisti -
četnici koji su osim na početku uvek surovali sa Nemcima i Italijanima. Ili
oni partizani koji su bili kod vas neznatni, pošto je cela Srbija
suradjivala sa okupatorima i konačno dobro živela sa njima do kraja rata,
gde smo vas Rusi i mi i zamislite ustaše i domobrani morali oslobadjati od
“neprijatelja” sa kojima ste se dobro razumevali i kao kvislinzi im služili.
Pa su vam ustaše morali osloboditi i Niš i Beograd. Pa zar Te nije sramota
Srbine da Te je ustaša oslobadjao? Haaaaaaa!
“Ma kakve ustaše i domobrani, ma ne bulazni bre popo?
“Pa eto i to su Ti sakrili da je postojao; ”Prvi oslobodilački odred narodne
vojske Kraljevine Jugoslavije” a sastojao se od nešto oko 7000 ustaša i
domobrana zarobljenih na Staljingradu. A njihov komandant bio je ustaški
pukovnik Stjepan Mesić - artiljerac, koji iz zahvale dobi ulicu u Čačku,
koja je bila aktuelna do prije par godina. Ha, ha, haaaaaaaaa!
Zašto ne, tako i treba, pa oni vam oslobodiše i Beograd - pošto niste imali
nikakve vojske koja se opirala fašistima nego ste lepo sa njima živeli ceo
rat……
A poznat mi je i onaj Srbijanski bezobrazluk, gde se uvrstište u žrtve,
koristeći se mukama i patnjama kobojagi “Srba” iz Hrvatske i Bosne, a koji
su samo Pravoslavci kao i ja koji nije Srbin - Hvala Bogu! Izigravajući onda
“žrtve” stadošte na stranu pobednika - bagro jedna!!! Pop se zapenuo vidim
“odnio vrag šalu.” Okrenuh se i odoh uz ironičan i zvonki smeh gospodina
pope……….
Sav sam izvan sebe! Razmišljam i teško mi je razumeti sve ovo ružno u ovom
predivnom okružju balkanskih planina!!!!!!!!!
Izgleda stvarno da mi ne možemo izići iz ovoga začaranog “balkanskog
djavolskog kruga” – uprkos tome što taj Balkan i sve pozitivno i negativno u
sebi nosimo i volimo……
P.S.
A ‘ko su «alamunjare» - to ostavljam Vama - presudite sami.
Za Vas pisao i disao uz najljepše pozdrave do novoga "napisanija",
prethodni nastavak ---------***** Abraham Levy *****-------------- Beč, Austija
